Το στίγμα που συνδέεται με την πορνεία και τον ιό HIV μπορεί εύκολα να αναγνωριστεί στις δημόσιες αντιδράσεις προς τα μέλη των μειονοτικών ομάδων. Παρόλ’ αυτά, υπάρχουν λίγες μόνο μελέτες που εξετάζουν την επίδραση των διακρίσεων στην αυτοεκτίμηση των ατόμων που υποφέρουν από τη συνύπαρξη πολλαπλών στιγματιστικών συνθηκών. Στην περίπτωσή μας, ο πρωτοφανής στιγματισμός των ιερόδουλων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η παρουσίασή τους ως απειλή για τη δημόσια υγεία και ως εγκληματιών λόγω της οροθετικότητάς τους, θα πρέπει να εξεταστεί με σεβασμό και επιστημονικότητα. Το δείγμα της μελέτης αποτελείτο από 27 γυναίκες που βρέθηκαν θετικές στον ιό HIV. Ο μικρός αριθμός του δείγματος και η μοναδικότητα της κατάστασης κατέστησαν αναγκαία τη χρήση ποιοτικής μεθοδολογίας για την έρευνα. Η συλλογή των στοιχείων έγινε μέσω ημι-δομημένης συνέντευξης, που περιελάμβανε τη λήψη προσωπικού ιστορικού, ενώ συμπληρώθηκε και η κλίμακα αυτοεκτίμησης του Rosenberg. Πληροφορίες για κάθε τομέα ενδιαφέροντος συλλέχθηκαν συστηματικά από πολλά στοιχεία του οδηγού συνέντευξης. Χρησιμοποιήθηκε η ερμηνευτική φαινομενολογική ανάλυση για την ανάλυση των δεδομένων που προήλθαν από την ποιοτική συνέντευξη (ΙΡΑ). Τέσσερεις βασικές κατηγορίες προέκυψαν από την οριζόντια ανάλυση των συνεντεύξεων που αφορούν στους μηχανισμούς που χρησιμοποιούνταν από τις γυναίκες αυτές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον στιγματισμό και να προστατεύσουν την αυτοεκτίμησή τους, μια περιγραφή του εσωτερικού στίγματος/αυτοστιγματισμού (self-stigma) και των συναισθημάτων τους σχετικά με την οροθετικότητα, καθώς και την εκδήλωση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Η ύπαρξη φυσιολογικής αυτοεκτίμησης για την πλειοψηφία των γυναικών αυτών μπορεί να εξηγηθεί από τη χρήση εκ μέρους τους ορισμένων στρατηγικών αντιμετώπισης του εξωτερικού/κοινωνικού στίγματος (enacted stigma), όπως η αποφυγή της αυτομομφής για την κατάστασή τους (οροθετικότητα), η παράβλεψη των σχολίων και των συμπεριφορών διάκρισης της κοινωνίας, η αναγνώριση των αναπτυγμένων ικανοτήτων τους σε συγκεκριμένα ζητήματα που καλούνταν να αντιμετωπίσουν στην καθημερινή τους ζωή από κοινού με την ύπαρξη ενός έντονα υποστηρικτικού δικτύου. Παρά το εσωτερικό στίγμα των γυναικών αυτών, που στηρίζεται στις διακρίσεις της κοινωνίας απέναντι στις οικογένειές τους και τα συναισθήματα αδυναμίας και ανικανότητας να προστατεύσουν τους αγαπημένους τους, η αυτοεκτίμησή τους δεν έχει βλαφθεί και η συχνότητα των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών παρέμεινε σταθερή, ενδεχομένως ως αποτέλεσμα των εν λόγω μηχανισμών αντιμετώπισης που ανέπτυξαν νωρίς στη ζωή τους. Συμπερασματικά, ο κύκλος του στιγματισμού που προέκυψε μέσα από τις ιστορίες αυτών των γυναικών δεν είναι ένα μεμονωμένο κοινωνικό φαινόμενο που σχετίζεται μόνο με την πορνεία και τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα εκπαιδευτικά προγράμματα, η πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας οροθετικών και οι προσπάθειες ενάντια στον στιγματισμό, θα μπορούσαν να ωφελήσουν την κοινωνία σε πολλά επίπεδα, και εν τέλει να ενισχύσουν την προσπάθεια για την καταπολέμηση της παγκόσμιας επιδημίας του AIDS.

Λέξεις ευρετηρίου: Στίγμα, αυτοεκτίμηση, ιερόδουλες, οροθετικότητα, μέσα μαζικής ενημέρωσης, Ερμηνευτική Φαινομενολογική Ανάλυση, Ελλάδα.

Γ. Καλέμη, Σ. Γκιόκα, Π. Τσαπατσάρη, Γ. Τζεφεράκος, Τ. Καντρή, Μ.Λ. Ψαρρά, Φ. Κωνσταντοπούλου, Α. Δουζένης (σελίδα 67) - Πλήρες άρθρο (Αγλγικά)