Η παρορμητικότητα παρατηρείται σαν συμπεριφορά στην καθημερινότητα και ψυχικά υγιών ατόμων. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις ο βαθμός της παρορμητικότητας αρχίζει να δημιουργεί αρνητικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου και να αποκτά παθολογική χροιά. Δύο κλινικές οντότητες στις οποίες παρατηρείται υψηλός βαθμός παρορμητικότητας είναι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας και οι εξαρτητικές διαταραχές. Σε αυτές τις διαταραχές παρατηρείται τόσο η παρορμητική πράξη όσο και η παρορμητική επιλογή. Οι υποθέσεις που έχουν υποστηριχθεί μέχρι σήμερα που αφορούν στον έλεγχο της παρορμητικότητας και στο πώς η παρορμητικότητα συμβάλλει στη γένεση της συννοσηρότητας αυτής αφορούν τόσο σε γενετικούς,Ηπαρορμητικότητα παρατηρείται σαν συμπεριφορά στην καθημερινότητα και ψυχικά υγιών ατόμων. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις ο βαθμός της παρορμητικότητας αρχίζει να δημιουργεί αρνητικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου και να αποκτά παθολογική χροιά. Δύο κλινικές οντότητες στις οποίες παρατηρείται υψηλός βαθμός παρορμητικότητας είναι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας και οι εξαρτητικές διαταραχές. Σε αυτές τις διαταραχές παρατηρείται τόσο η παρορμητική πράξη όσο και η παρορμητική επιλογή. Οι υποθέσεις που έχουν υποστηριχθεί μέχρι σήμερα που αφορούν στον έλεγχο της παρορμητικότητας και στο πώς η παρορμητικότητα συμβάλλει στη γένεση της συννοσηρότητας αυτής αφορούν τόσο σε γενετικούς,όσο και σε νευροβιολογικούς αλλά και ψυχιατρικούς παράγοντες. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές γενετικοί παράγοντες συμμετέχουν στον έλεγχο της παρορμητικότητας. Η παρορμητική επιλογή με την έννοια του delay discounting μπορεί να αποτελεί έναν ενδιάμεσο φαινότυπο ή ενδοφαινότυπο ο οποίος συμβάλλει στην ευαλωτότητα ως προς συγκεκριμένες διαταραχές στις οποίες η παρορμητικότητα παίζει κεντρικό και καθοριστικό ρόλο. Άλλη ομάδα ερευνητών υποστηρίζει ότι η ΔΕΠΥ αποτελείμία από τις εκφράσεις μιας γενικότερης διαταραχής την οποία ονομάζουν σύνδρομο ελλειμματικής ανταμοιβής (reward deficiency syndrome). Στο σύνδρομο αυτό παρατηρείται αυξημένη συχνότητα και εξαρτητικών διαταραχών. Ορισμένοι ερευνητές από την άλλη μεριά υποστηρίζουν ότι η ΔΕΠΥ στην εφηβεία δεν αυξάνει την πιθανότητα για ανάπτυξη εξαρτήσεων όταν δεν συνοδεύεται από τη συννοσηρότητα με διαταραχή διαγωγής. Όσον αφορά στη χρήση ουσιών έχουν διατυπωθεί αντικρουόμενεςαπόψεις σε σχέση με την αιτιοπαθογένεση της παρορμητικότητας η οποία παρατηρείται στους εξαρτημένους ασθενείς και εάν η παρορμητικότητα αυτή προηγείται ή έπεται της έναρξης χρήσης ουσιών. Το στοιχείο που συνδέει τη ΔΕΠΥ με τη διαταραγμένη ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια και έχει μελετηθεί περισσότερο είναι επίσης η παρορμητικότητα. Ορισμένοι ερευνητές υποθέτουν ότι διαμεσολαβεί η ΔΕΠΥ με το στοιχείο της παρορμητικότητας για την ανάπτυξη της διαταραγμένης ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια σε ορισμένους ασθενείς. Η θετική συσχέτιση μεταξύ παρορμητικότητας και εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια προκύπτει, είτε έχουν χρησιμοποιηθεί κλίμακες συμπεριφοράς είτε ερωτηματολόγια για την προσωπικότητα. Επίσης όσο πιο υψηλή μετράται να είναι η παρορμητικότητα του ασθενούς τόσο βαρύτερα είναι τα συμπτώματα της εξάρτησης. Παρόμοιες ανωμαλίες σε νευρομεταβιβαστικά συστήματα έχουν βρεθεί τόσο σε ασθενείς με εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια, όσο και σε ασθενείς με παρορμητική συμπεριφορά. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, η παρορμητικότητα στους παίκτες αυτούς αποτελεί στοιχείο της προσωπικότητάς τους και όχι μία παροδική συμπεριφορά. Η ποικιλία των απόψεων που υπάρχει αλλά και ο προβληματισμός γύρω από το θέμα αντανακλούν την πολυπαραγοντική φύση του φαινομένου της παρορμητικότητας στις περιπτώσεις όπου απαντάται η διπλή διάγνωση Διαταραχή Ελλειμματικής προσοχής και Υπερκινητικότητας με εξαρτητική Διαταραχή. Είναι σημαντικό το ότι στους ασθενείς που προσέρχονται για θεραπεία ΔΕΠΥ ή για απεξάρτηση θα πρέπει να εκτιμάται ο βαθμός της παρορμητικότητάς τους αλλά και να διερευνάται πάντα η πιθανή συννοσηρότητα με άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας στα οποία η παρορμητικότητα παίζει κεντρικό ρόλο.

Λέξεις ευρετηρίου: Παρορμητικότητα, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητα, εξαρτήσεις, τυχερά παιχνίδια.

E. Λαζαράτου, Α. Παλαιολόγου, Δ. Αναγνωστόπουλος (σελίδα 156) - Πλήρες άρθρο