Οι διαταραχές του ευρύτερου ψυχωτικού φάσματος, με σοβαρότερη μορφή αυτή της σχιζοφρένειας, είναι συχνές και επηρεάζουν αναπόφευκτα την ποιότητα ζωής των πασχόντων και των οικογενειών τους. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να επισημανθεί η ανάγκη υιοθέτησης μιας διαφορετικής εθνικής στρατηγικής στην αντιμετώπιση των ψυχωτικών διαταραχών, βασισμένης στις αρχές της παροχής κοινοτικών υπηρεσιών έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση (ΕΠΨ), που συνιστούν τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες διεθνώς κοινοτικά προσανατολισμένες υπηρεσίες στον χώρο της Ψυχικής Υγείας. Αν και η παρακολούθηση σε εξωνοσοκομειακές δομές θεωρείται επαρκής, επιβάλλεται να υιοθετηθεί πλέον μια πιο εμπεριστατωμένη και ολιστική αντιμετώπιση των αναγκών των νέων ασθενών και των οικογενειών τους, που τα παρόντα συστήματα ψυχικής υγείας αδυνατούν να καλύψουν, όπως διαφαίνεται από τα υψηλότατα ποσοστά υποτροπών των νέων ασθενών και τη σοβαρή επιβάρυνση στην καθημερινή τους λειτουργικότητα. Σε συνάφεια με τη διεθνή πραγματικότητα, προτείνεται η θεσμοθέτηση, σύσταση και εφαρμογή κοινοτικών υπηρεσιών ΕΠΨ που αφενός αποβλέπουν στην ενημέρωση/ευαισθητοποίηση και ενεργή διασύνδεση με τους κοινοτικούς φορείς (με αποτέλεσμα την έγκαιρη αναγνώριση περιστατικών, μείωση του διαστήματος μη θεραπευόμενης ψύχωσης), και αφετέρου προσφέρουν κλινικές υπηρεσίες ενεργητικής υποστήριξης των νέων ασθενών και των οικογενειών τους στην κοινότητα και στα κοινοτικά κέντρα ΕΠΨ. Η σημασία των υπηρεσιών ΕΠΨ διαφαίνεται από τα ερευνητικά δεδομένα εννέα διεθνών συγκριτικών τυχαιοποιημένων μελετών (ΣΤΜ), οι οποίες ανέδειξαν (σε σχέση με τη συνήθη εξωνοσοκομειακή παρακολούθηση) υπεροχή σε δείκτες ποιότητας ζωής των ασθενών, μείωση ψυχοπαθολογίας, περιορισμό στην αλόγιστη χρήση αντιψυχωτικών φαρμάκων, επάνοδο στην εργασία/σχολείο, μείωση της οικογενειακής επιβάρυνσης, καθώς και την καλύτερη αποκατάσταση της λειτουργικότητας των ασθενών. Η διεθνής εμπειρία σε διάφορες χώρες (Δανία, Νορβηγία, Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιταλία) και τα αντίστοιχα προγράμματα πρόληψης δείχνουν την αποτελεσματικότητα της έγκαιρης παρέμβασης και κατ’ επέκταση τη γρήγορη κοινωνική επανένταξη των ασθενών. Οι οικονομικές επιβαρύνσεις από τη λειτουργία των μονάδων ΕΠΨ εξισορροπούνται από τα μακροπρόθεσμα ποιοτικά οφέλη των προγραμμάτων αυτών. Η υποδομή εστιασμένων υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για τον πλέον ευάλωτο πληθυσμό στις πλέον σοβαρές ψυχικές διαταραχές στην Ελλάδα είναι πρακτικά ανύπαρκτη. Η θεσμοθέτηση υπηρεσιών ΕΠΨ θα επιφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη, τόσο για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, όσο και για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Λέξεις ευρετηρίου: Έγκαιρη ανίχνευση, πολυεπίπεδη παρέμβαση, πρώτο οξύ ψυχωτικό επεισόδιο, πρωτογενής πρόληψη.
Ν.K. Στεφανής, Β. Μαυρέας, Ι. Νηματούδης, Φ. Γουρζής, Μ. Σαμακουρή, A. Βγόντζας, Α. Δουζένης, Ομάδα εργασίας Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση (σελίδα 107)