Τα τελευταία χρόνια η έρευνα πάνω στη σχιζοφρένεια έχει προχωρήσει από την ανεύρεση των αιτιοπαθολογικών παραγόντων στην απαρτίωση ενός αιτιοπαθολογικού μοντέλου, στο οποίο αλληλεπιδρούν οι βιολογικοί γενετικοί παράγοντες με έναν ή περισσότερους περιβαλλοντικούς. Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορά στη σχέση των αντίξοων ψυχοτραυματικών εμπειριών με τη σχιζοφρένεια. Επιδημιολογικές έρευνες έχουν καταδείξει την εμπειρία ψυχοτραυματικών γεγονότων ως πιθανό περιβαλλοντικό προδιαθεσικό παράγοντα για την εκδήλωση ψύχωσης. Ωστόσο, οι ειδικοί επικέντρωναν μέχρι πρότινος τις έρευνές τους περισσότερο στους βιολογικούς παράγοντες της σχιζοφρένειας. Σήμερα οι αντίξοοες ψυχοτραυματικές εμπειρίες παιδικής ηλικίας (ΑΨΕΠΗ) που αφορούν σε σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική κακοποίηση, εκφοβισμό, παραμέληση και γονεϊκή αποστέρηση, θεωρούνται ο πιο σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας που συσχετίζεται με την εκδήλωση ψύχωσης. Τα εργαλεία εκτίμησης των ΑΨΕΠΗ με πηγή αναδρομικές πληροφορίες σε ασθενείς οι οποίοι εκδηλώνουν ψύχωση, έχει βρεθεί ότι είναι έγκυρα και αξιόπιστα. Στο πλαίσιο της προσπάθειας σύνδεσης των ΑΨΕΠΗ με εκδήλωση ψύχωσης έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Έμφαση έχει δοθεί στη διαμόρφωση νοητικών σχημάτων, μέσω των οποίων το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο εχθρικό και απειλητικό. Επιπλέον έχει συσχετιστεί το στρες που βιώνεται από τα άτομα με τέτοιες εμπειρίες με ένα μοντέλο αδυναμίας τους σε διαχείριση δύσκολων καταστάσεων και διατυπώθηκε η υπόθεση της κοινωνικής ήττας. Άλλοι ερευνητές μελετούν τις ενδιάμεσες παθολογίες που προκύπτουν άμεσα από τις ΑΨΕΠΗ, όπως αγχώδεις, καταθλιπτικές διαταραχές, αποσυνδετικές διαταραχές και διαταραχές προσαρμογής, οι οποίες πιθανόν να είναι ενδιάμεσοι παράγοντες για την εκδήλωση ψύχωσης. Η χρήση κάνναβης καθώς και η απόλυτη αύξηση του αριθμού των ψυχοτραυματικών εμπειριών σε πλαίσια ενός μοντέλου δόσης-απάντησης πολύ πιθανό να είναι παράγοντες που δρουν συνεργικά με τις ΑΨΕΠΗ για την εκδήλωση ψύχωσης. Ως προς το βιολογικό υπόβαθρο της σύνδεσης ΑΨΕΠΗ ψύχωσης μελετάται ο ρόλος του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και έχει βρεθεί μειωμένος όγκος του ιπποκάμπου σε ψυχωσικούς ασθενείς που έχουν ιστορικό ΑΨΕΠΗ. Ο ρόλος της ντοπαμίνης στην εμφάνιση παραληρητικών ιδεών και ψευδαισθήσεων έχει αναδειχθεί ως ο πλέον σημαντικός. Οι ΑΨΕΠΗ πυροδοτούν, εκτός από δυσλειτουργικά νοητικά σχήματα και στρες, αποδιοργάνωση του συστήματος της ντοπαμίνης, η οποία είναι πιθανό να προκαλεί τις παραληρητικές ιδέες και τις ψευδαισθήσεις. Με την πρόοδο της έρευνας ενισχύεται η άποψη που υποστηρίζει ότι η ψύχωση που προκαλείται σε άτομα με ιστορικό ψυχικού τραύματος διαφοροποιείται από το κλασικό νευροαναπτυξιακό μοντέλο ακολουθώντας άλλη διαδρομή και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τον κλινικό στον θεραπευτικό σχεδιασμό.
Λέξεις ευρετηρίου: Πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, σχιζοφρένεια, ψυχοτραυματικά γεγονότα, αντιξοότητες.
Ι. Κωστελέτος, Κ. Κόλλιας, Ν. Στεφανής (σελίδα 23)