Η κλοζαπίνη χρησιμοποιείται στη θεραπεία της σχιζοφρένειας ανθεκτικού τύπου με σημαντικά πλεονεκτήματα συγκριτικά με άλλους αντιψυχωτικούς παράγοντες. Η θεραπευτική αποτελεσματικότητα της κλοζαπίνης είναι ιδιαίτερα υψηλή στους πάσχοντες από ανθεκτικού τύπου σχιζοφρένεια ως προς τη βελτίωση των αρνητικών και θετικών ψυχωτικών συμπτωμάτων. Παράλληλα, ο κίνδυνος πρόκλησης εξωπυραμυδικών συμπτωμάτων είναι χαμηλότερος συγκριτικά με άλλα αντιψυχωτικά φάρμακα. Ωστόσο, η λήψη της κλοζαπίνης παραμένει περιορισμένη από τους πάσχοντες ανθεκτικού τύπου σχιζοφρένειας, ακόμη και όταν τα άτομα αυτά δεν ανταποκρίνονται σε άλλα αντιψυχωτικά φάρμακα. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η περιγραφή ενός πρωτοκόλλου ασφαλούς χορήγησης κλοζαπίνης και παρακολούθησης πασχόντων από ανθεκτικού τύπου σχιζοφρένεια, οι οποίοι βρίσκονται σε αγωγή με κλοζαπίνη. Επιπλέον, στόχος είναι να περιγραφούν οι διαδικασίες ελέγχου και παρακολούθησης πασχόντων υπό αγωγή με κλοζαπίνη που εφαρμόζονται στην Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), που εδράζεται στο ΓΟΝ-Κ «Άγ. Ανάργυροι». Για τη δημιουργία του πρωτοκόλλου παρακολούθησης θεραπευομένων υπό κλοζαπίνη εφαρμόστηκε βιβλιογραφική αναζήτηση προκειμένου να εντοπιστούν πρωτόκολλα ασφαλούς χορήγησης κλοζαπίνης και πρωτόκολλα αξιολόγησης θεραπευομένων υπό αγωγή με κλοζαπίνη. Η αναζήτηση έγινε στις βάσεις δεδομένων Medline, CINAHL, Scopus και Google Scholar και στις υπάρχουσες οδηγίες του Ελληνικού Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων με τις παρακάτω λέξεις κλειδιά: “clozapine”, “clozapine protocol”, “clozapine monitoring”, “clozapine guidelines”. Βάσει της ανωτέρω διαδικασίας, το πρωτόκολλο Victorian Consensus View που εφαρμόζεται στην Αυστραλία, κρίθηκε ως το καταλληλότερο καθώς περιλαμβάνει: (α) παρεμβάσεις και ελέγχους σε πολλαπλά οργανικά συστήματα συγκριτικά και στοχεύει στην προάσπιση του συνολικού επιπέδου υγείας, και (β) τη συστηματική παρακολούθηση των καρδιολογικών ανεπιθύμητων ενεργειών, απαραίτητη συνθήκη δεδομένης της αυξημένης επίπτωσης μυοκαρδίτιδας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, στο πρωτόκολλο που αναπτύχθηκε βάσει της παρούσας μελέτης περιλαμβάνεται, πριν και μετά την έναρξη της αγωγής, αιματολογικός, καρδιολογικός, μεταβολικός, γαστρεντερικός, ηπατικός και νευρολογικός έλεγχος και παρακολούθηση των ανεπιθύμητων ενεργειών από τα αντίστοιχα συστήματα. Η κλινική αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων διαχείρισης της θεραπείας με κλοζαπίνη σε εξειδικευμένα κέντρα, όπως Κλινικές Κλοζαπίνης, είναι αρκετά υψηλή, καθώς περιορίζεται σημαντικά ο κίνδυνος εμφάνισης ουδετεροπενίας, ακοκκιοκυτταραιμίας, μεταβολικών και καρδιολογικών επιπλοκών. Επιπλέον, τα δομημένα προγράμματα παρακολούθησης της θεραπείας κλοζαπίνης έχουν σχετιστεί με χαμηλότερη συχνότητα αυτοκτονικής συμπεριφοράς και χρήσης ουσιών και διακοπή επιβλαβών για την υγεία συνηθειών, όπως χρήση νικοτίνης και καθιστική ζωή. Η ανάπτυξη και εφαρμογή πρωτοκόλλου ασφαλούς χορήγησης κλοζαπίνης στοχεύει στην παροχή ενός πλαισίου ορθής και ασφαλούς εφαρμογής της θεραπείας με κλοζαπίνη. Απευθύνεται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας με στόχο την ενδυνάμωση των πασχόντων από σχιζοφρένεια μέσω της προαγωγής της ανεξαρτησίας και της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής τους.
Λέξεις ευρετηρίου: Σχιζοφρένεια, κλοζαπίνη, πρωτόκολλο, παρενέργειες.
Μ. Νυσταζάκη, Μ. Καρανικόλα, Β. Γκαρτζώνη, Α. Γεώργου, Στ. Τόλια, Χρ. Λιάπης, Μ. Ψωμιάδη, Γ. Αλεβιζόπουλος (σελίδα 70)