Η ιδέα ενός δικτύου που αποτελείται από μικρές συσκευές, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδεθούν μεταξύ τους, πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Σε ένα προφητικό του άρθρο, ο Mark Weiser,1 περιγράφει και αναλύει ένα είδος σύνδεσης, το οποίο έγινε γνωστό με τον όρο Διαδίκτυο των Αντικειμένων (Internet of Things ή σε συντομία ΙοΤ). Με την ευρεία έννοια, ο όρος ΙοΤ περιλαμβάνει οτιδήποτε είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο, αλλά έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να περιγράψει τα αντικείμενα που έχουν την δυνατότητα “συνομιλίας” το ένα με το άλλο, δημιουργώντας έτσι ένα διαδίκτυο που εγκολπώνει και αλληλοσυνδέει από απλούς αισθητήρες, έως μοντέρνα κινητά τηλέφωνα, “έξυπνα” ρολόγια, ακουστικά ασύρματης χρήσης και άλλα. Τα τελευταία χρόνια, αυτό το είδος διαδικτύου από συσκευές που επικοινωνούν μεταξύ τους, έχει αξιοποιηθεί μαζί με άλλα δύο άκρως σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα, την εικονική πραγματικότητα (VR)2 και την τεχνητή νοημοσύνη (AI).3
Η ανάδυση της πανδημίας του COVID-19 το έτος 2019, είχε ως αποτέλεσμα την πτωχή ανταπόκριση και την εμφανή αποτυχία των συστημάτων υγείας σε διάφορες χώρες παγκοσμίως.4 Ένας από τους βασικούς παράγοντες, για αυτή την τεράστια αποτυχία, ήταν η ανικανότητα της συλλογής πολλών και έγκυρων πληροφοριών για την κατάσταση, που επικρατούσε, σε πραγματικό χρόνο και από διαφορετικές πηγές. Από ότι φαίνεται, ήταν η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα συνειδητοποίησε πως χρειάζεται να συλλέξει να επεξεργασθεί και να διανείμει μεγάλη πληθώρα από ετερογενή δεδομένα. Εν μέσω της διαδραματιζόμενης πανδημίας του COVID-19, πολλά καινοτόμα άτομα και δημόσιες αρχές, αναζητούν να κάνουν μόχλευση των εργαλείων του διαδικτύου των αντικειμένων, προκειμένου να μειώσουν το φορτίο των συστημάτων υγείας των διαφόρων χωρών και να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά του.5 Η ψυχική υγεία είναι ένας από τους τομείς που φαίνεται να ωφελείται σε μεγάλο βαθμό από τέτοιου είδους τεχνολογίες.
Σημαντική μείωση των φυσικών επισκέψεων στα ΤΕΠ και ραγδαία αύξηση της πρόσβασης στο διαδίκτυο από ασθενείς και η ανάπτυξη των αιτημάτων για θέματα ψυχικής υγείας ακολούθησαν την έξαρση του SARS-CoV-2.6 Αυτού του είδους οι τεχνολογίες αποδείχθηκαν να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές στην υποστήριξη των ψυχικά ασθενών και στη χάραξη ενός πολύ πιο πρωτοποριακού δρόμου για το μέλλον.
Πιθανότατα η πιο προφανής χρήση αυτών των ανερχόμενων τεχνολογιών, δεν είναι άλλη από τη βελτίωση των τελε-ιατρικών επιλογών για τους ασθενείς. Εμφανώς, οι ασθενείς που υποφέρουν από ψυχικές νόσους, βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικά προβλήματα αναφορικά προς το συνεχές της φροντίδας και της περίθαλψης τους σε περιόδους κρίσης.7 Πέραν αυτών, οι ψυχιατρικά πάσχοντες εμφανίζουν και άλλα προβλήματα σωματικής υγείας, τα οποία τους αποστερούν μιας ισότιμης παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η βελτίωση των πλατφόρμων για την τηλε-ιατρική μπορεί να παρέχει στους ψυχιατρικούς ασθενείς μία ολοκληρωμένη και συγκεντρωμένη σε ένα σημείο λύση σε όλα τους τα προβλήματα. Με τη χρήση των ψηφιακών ιατρικών φακέλων μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τις αποσπασματικές υγειονομικές υπηρεσίες και ταυτόχρονα να βελτιστοποιήσουμε το τελικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Η κρίση της πανδημίας του COVID-19 και η μεταγενέστερη κοινωνική απομόνωση και αποξένωση που εφαρμόστηκε, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε την μόλυνση και την διασπορά των ασθενειών, ανέδειξε στην απόλυτη ανάγκη που έχουμε για έγκυρη και ακριβή διάγνωση και θεραπεία από ασφαλή απόσταση. Η εικονική πραγματικότητα συνδυασμένη με το διαδίκτυο των αντικειμένων και την τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να είναι αξιόπιστες εναλλακτικές προσεγγίσεις στην κλασική φυσική και ψυχιατρική εξέταση και θεραπεία σε πολλούς τομείς των ψυχιατρικών και νευρολογικών παθήσεων2. Αυτές οι καινοφανείς τεχνικές έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν και να εντοπίσουν σε πολύ πρώιμα στάδια τις ψυχιατρικές νόσους με μεγάλη ακρίβεια. Ωστόσο, χρειάζεται μεγάλη προσοχή και περεταίρω δουλειά ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των νέων αυτών τεχνολογιών και της ψυχικής υγείας και φροντίδας.8 Αξίζει επίσης να αναφερθεί, ότι η διαδικτυακά προσανατολισμένη διαδικασία παροχής υγειονομικής περίθαλψης μπορεί επίσης να βοηθήσει προκειμένου να μειώσουμε αποτελεσματικά τα ρήγματα που έχουν δημιουργηθεί από το στίγμα των ψυχιατρικών νόσων. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη των “chatbots”(προγράμματα επικοινωνίας χωρίς διαμεσολάβηση ανθρώπου) τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να μειώσει τους φόβους του ασθενή που αναζητά βοήθεια, ώστε να μπορέσει να του παραχθεί συμπληρωματική υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας, με απώτερο στόχο την ανάπτυξη και αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας για τους ασθενείς.9
Ολοκληρώνοντας αυτή τη μικρή αναφορά, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η ανθρωπότητα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις έξυπνες μηχανές. Όμως δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε υπεύθυνοι να θέτουμε τους κανόνες αυτής της συνύπαρξης.
Αριστομένης Αλεβιζόπουλος
Ιατρική Σχολή,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα
Ιάκωβος Κρητικός
Department of Bioengineering, Imperial College London, South Kensington Campus, London, UK
Γεώργιος Αλεβιζόπουλος
Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική ΓΟΝΚ «Οι Άγιοι Ανάργυροι»,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα
Βιβλιογραφία
- Weiser, M. The Computer for the 21st Century. Scientific American 1991, 265: 94–104
- Kritikos J, Alevizopoulos G, Koutsouris D. Personalized Virtual Reality Human-Computer Interaction for Psychiatric and Neurological Illnesses: A Dynamically Adaptive Virtual Reality Environment That Changes According to Real-Time Feedback from Electrophysiological Signal Responses. Front Hum Neurosci 2021, 15:596980, doi:10.3389/fnhum.2021.596980
- Fulmer R, Joerin A, Gentile B, Lakerink L, Rauws M. Using Psychological Artificial Intelligence (Tess) to Relieve Symptoms of Depression and Anxiety: Randomized Controlled Trial. JMIR Ment Health 2018, 5:e64, doi:10.2196/mental.9782
- Liapis C, Alevizopoulos G. Leadership in Covid-19 Era: From Hubris to Political Post-Traumatic Stress. J Psychiatry Behav Sci 2021, 4: 1053
- Chamola V, Hassija V, Gupta V, Guizani M. A Comprehensive Review of the COVID-19 Pandemic and the Role of IoT, Drones, AI, Blockchain, and 5G in Managing Its Impact. IEEE Access 2020, 8:90225-90265, doi: 10.1109/ACCESS.2020.2992341
- Galea S, Merchant RM, Lurie N. The Mental Health Consequences of COVID-19 and Physical Distancing: The Need for Prevention and Early Intervention. JAMA Intern Med 2020, 180:817–818, doi: 10.1001/jamainternmed.2020.1562
- Alevizopoulos G, Nystazaki M. Long Acting Injectable Antipsychotics: Ongoing use during the COVID-19 pandemic and successful use of internet-based support in Greece. Eur J Psychiatry 2021, In press.
- Gunter TD, Terry NP. The emergence of national electronic health record architectures in the United States and Australia: models, costs, and questions. J Med Internet Res 2005, 7:e3, doi:10.2196/jmir.7.1.e3
- Graham S, Depp C, Lee EE, Nebeker C, Tu X, Kim HC, Jeste DV. Artificial Intelligence for Mental Health and Mental Illnesses: an Overview. Curr Psychiatry Rep 2019, 21:116, doi:10.1007/s11920-019-1094-0
Πλήρες άρθρο σε pdf