Η θρησκευτικότητα θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ψυχική ισορροπία των νέων, σημαντική μερίδα των οποίων χαρακτηρίζονται από ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το παρόν και το μέλλον. Το άρθρο αυτό αποτελεί μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για τη σχέση της θρησκευτικότητας με την ψυχική υγεία των εφήβων και των νέων ενηλίκων. Η θρησκευτικότητα - που εμπεριέχει τον όρο πνευματικότητα - στον έφηβο και τον νεαρό ενήλικο, έχει τεκμηριωθεί πως μπορεί να λειτουργήσει ως εν δυνάμει προστατευτικός παράγοντας έναντι της ψυχοπαθολογίας, όπως κατάθλιψη, άγχος, στρες και χρήση ουσιών αλλά και ως ενισχυτής φυσιολογικών ψυχολογικών χαρακτηριστικών (π.χ. ανθεκτικότητα, αυτοέλεγχος, χαρακτηριστικά προσωπικότητας). H θρησκευτικότητα επίσης συνδέεται θετικά με την ικανοποίηση από τη ζωή. Η ελληνική βιβλιογραφία, αν και περιορισμένη, έχει αναδείξει θετικές επιδράσεις της θρησκευτικότητας στην ψυχική υγεία, ανάλογες της διεθνούς βιβλιογραφίας, τόσο στον γενικό όσο και σε κλινικό πληθυσμό. Ακόμα κι αν οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν θετικές συσχετίσεις μεταξύ της θρησκευτικότητας και της ψυχικής υγείας, ορισμένες μελέτες αναφέρουν μικτές ή αρνητικές συσχετίσεις. Η διαφορά των ευρημάτων στις σχέσεις μεταξύ θρησκευτικότητας και ψυχικής υγείας θα μπορούσε να οφείλεται σε προβλήματα αξιολόγησης της θρησκευτικότητας. Πολλοί παράγοντες έχουν χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της θρησκευτικότητας, αλλά το μοντέλο των τριών παραγόντων (οργανωτική, μη οργανωτική ή ιδιωτική και εγγενή ή υποκειμενική θρησκευτικότητα) αποτελεί το πιο περιεκτικό μοντέλο διερεύνησης της θρησκευτικότητας. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της θρησκευτικότητας στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες διαδραματίζουν οι γονείς, καθώς επιδρούν στην ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη. Αυτή η επίδραση σχετίζεται με το βαθμό, το είδος και την αρμονία της θρησκευτικότητας των ίδιων των γονέων αλλά και το δεσμό γονέα-παιδιού. Εξακολουθούν να υπάρχουν ουσιαστικά κενά στην έρευνα σχετικά με τη διαμεσολοβητική επίδραση της θρησκευτικότητας στην ψυχική υγεία των νέων. Ένα παράδειγμα αποτελεί ο προστατευτικός συνδυαστικός ρόλος της θρησκευτικότητας και του αυτοελέγχου έναντι της χρήσης ουσιών. Ο αυτοέλεγχος και η θρησκευτικότητα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ψυχική ισορροπία των νέων ενηλίκων. Αν και στην πλειονότητα φαίνεται ότι η θρησκευτικότητα βελτιώνει την ψυχική υγεία, οι μελλοντικές εργασίες στον τομέα αυτό πρέπει να εξετάσουν τους παράγοντες που διαμεσολαβούν σε αυτή τη σχέση.

ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: εφηβεία, νεαροί ενήλικες, ψυχική υγεία, θρησκευτικότητα, πνευματικότητα

Παναγιώτης Ν. Παπανικολόπουλος, Στέργιος Γ. Καπρίνης

Πλήρες άρθρο σε pdf