Το κλείσιμο της μεταναστευτικής διαδρομής των Βαλκανίων το 2016, είχε ως αποτέλεσμα ένας σημαντικός αριθμός ασυνόδευτων ανήλικων (ΑΑ) προσφύγων που θεωρούσε την Ελλάδα ως «πέρασμα» για τον τελικό επιθυμητό προορισμό τους, να «εγκλωβιστεί» για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα στη χώρα. Κατά συνέπεια δημιουργήθηκε για τους ΑΑ μία δύσκολη συνθήκη διαβίωσης “in limbo”  χαρακτηριζόμενη από αβεβαιότητα γύρω από το μέλλον τους, στο πλαίσιο της μακράς αναμονής για την έκβαση της αίτησής τους για χορήγηση ασύλου. Σκοπός της παρούσας συγχρονικής μελέτης ήταν να διερευνήσει την ψυχική υγεία των ΑΑ που έφθασαν στην Ελλάδα μετά το 2016 και τους προβλεπτικούς παράγοντες της βαρύτητας των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, των συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες και των αρνητικών γνωσιών τους. Το δείγμα αποτέλεσαν 90 ΑΑ (76 αγόρια), ηλικίας 13-17 χρονών, εκ των οποίων οι 46 ήταν Σύριοι και οι 44 διαφορετικής εθνοτικής καταγωγής. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν στη μητρική τους γλώσσα τις κλίμακες: Children’s Revised Impact of Events Scale (CRIES-8), Depression Self-Rating Scale (DSRS), Children's Post-Traumatic Cognitions Inventory (cPTCI). Επιπλέον, συλλέχτηκαν πληροφορίες σχετικές με τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά, τις στρεσογόνες και τραυματικές εμπειρίες που βίωσαν και την κοινωνική στήριξη. διαταραχής μετατραυματικού στρες (ΔΜΣ), δηλαδή βαθμολογία εντός κλινικά σημαντικού εύρους συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες και αρνητικών μετατραυματικών γνωιών (87% έναντι 65,9% αντίστοιχα, p=0.018) και συννοσηρότητας ΔΜΣ/κατάθλιψης (65,2% έναντι 40,9% αντίστοιχα,  p=0.021). Οι αναλύσεις πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης με τη μέθοδο βηματικής απαλοιφής έδειξαν ότι το νομικό καθεστώς (αιτούντες άσυλο-οικογενειακή επανένωση στην Ευρώπη) αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα αυξημένων επιπέδων καταθλιπτικής συμπτωματολογίας (β=0,29, p=0,004), συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες (β=0,21, p=0,034) καθώς και αρνητικών γνωσιών (β=0,33, p=0,001).  Ο συνολικός αριθμός στρεσσογόνων/τραυματικών εμπειριών και το άρρεν φύλο (β=0,29, p=0,004) βρέθηκαν να σχετίζονται σημαντικά  μόνο με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες, ενώ χαμηλότερα επίπεδα αντιλαμβανόμενης κοινωνικής στήριξης συσχετίζονταν με αυξημένα επίπεδα συμπτωμάτων κατάθλιψης (β=0,24, p=0,018) και αρνητικών γνωσιών (β=0,26, p=0,008). Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ψυχική επιβάρυνση των ΑΑ που ζουν σε συνθήκη “in limbo” και ενισχύουν το επιχείρημα για την τροποποίηση των περιοριστικών πολιτικών ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την επιτάχυνση των διαδικασιών οικογενειακής επανένωσης σύμφωνα με τον Κανονισμό του Δουβλίνου. Επίσης, επισημαίνουν την άμεση ανάγκη για βελτίωση της πρόσβαση των ΑΑ σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, διαταραχή  μετατραυματικού στρες, μετατραυματικές αρνητικές γνωσίες,  κατάθλιψη, τραυματικές εμπειρίες.

Ιωάννα Γιαννοπούλου, Λήδα Μουρλούκου, Βασιλική Ευσταθίου, Αθανάσιος Δουζένης, Παναγιώτης Φερεντίνος

Πλήρες Άρθρο σε pdf (Αγγλικά)