Οι ψυχικά ασθενείς παραβάτες συνιστούν μια ομάδα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, διπλά στιγματισμένη εξαιτίας της ψυχικής νόσου αλλά και του ποινικού αδικήματος που έχουν διαπράξει. Η συνύπαρξη αυτών των δύο συνθηκών αυξάνει σημαντικά τις αρνητικές στάσεις του κοινού απέναντι τους. Η ομάδα αυτή έχει διαπιστωθεί πως αντιμετωπίζει περισσότερες στιγματιστικές στάσεις από τους παραβάτες που δεν παρουσιάζουν ψυχική διαταραχή. Ωστόσο, η έρευνα για το στίγμα προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες είναι περιορισμένη και πολύ μικρότερος εμφανίζεται ο αριθμός των ψυχομετρικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την αποτύπωσή του σε σχέση με τον αριθμό των αντίστοιχων εργαλείων που αφορούν στο στίγμα της ψυχικής νόσου. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των στάσεων σε δείγμα ελληνικού πληθυσμού προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες σε σχέση με δημογραφικά χαρακτηριστικά και συγχρόνως η αξιολόγηση των ψυχομετρικών ιδιοτήτων ενός εξειδικευμένου εργαλείου για το στίγμα προς αυτή την ομάδα ασθενών, της κλίμακας των στάσεων προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες Attitudes Toward Mentally Ill Offenders (ΑΤΜΙΟ) στην ελληνική γλώσσα. Στη μελέτη συμμετείχαν 1031 άτομα από τον γενικό πληθυσμό που συμπλήρωσαν ηλεκτρονικά ένα ερωτηματολόγιο κοινωνικοδημογραφικών στοιχείων και την κλίμακα ΑΤΜΙΟ. Η δομική εγκυρότητα της κλίμακας εξετάστηκε με τη διερευνητική παραγοντική ανάλυση μετά από περιστροφή Quartimax και η εσωτερική συνάφεια των παραγόντων της κατέγραψε Cronbach’s alpha μεγαλύτερο από 0,7, τόσο για το σύνολο όσο και για τους επιμέρους παράγοντες της. Διαφάνηκε πως τα πιο αρνητικά στερεότυπα προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες συσχετίστηκαν με λιγότερη συμπόνοια και επιθυμία για αποκατάστασή τους, πιο υψηλή πεποίθηση και εκτίμηση ότι αποτελούν κοινοτικό κίνδυνο, χαμηλότερη απόδοση σε αυτούς του ελαφρυντικού της μειωμένης υπευθυνότητας και γενικότερα πολύ λιγότερες θετικές στάσεις. Πιο αρνητικά διακείμενοι βρέθηκαν οι γυναίκες, τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα, όσοι είχαν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και οι συμμετέχοντες με παιδιά. Η μεταφρασμένη στα ελληνικά κλίμακα ΑΤΜΙΟ αποτελεί την πρώτη εφαρμογή ενός εργαλείου μέτρησης των στάσεων προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες στη χώρα, με ικανοποιητική εσωτερική συνέπεια και ερμηνεία της δομής των τεσσάρων παραγόντων της. Πρόκειται για μια κατανοητή και εύκολα συμπληρούμενη κλίμακα που μπορεί να αποτελέσει ένα αξιόπιστο εργαλείο για χρήση στην αποτύπωση των στάσεων προς τους ψυχικά ασθενείς παραβάτες και στη χώρα μας.
ΛΕΞΕΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΥ: Ψυχικά ασθενείς παραβάτες, στίγμα, στάσεις, κλίμακα Attitudes Toward Mentally Ill Offenders (ΑΤΜΙΟ), αξιοπιστία.
Σοφία Μαρτινάκη, Κίμων Αθανασιάδης, Χαρά Τζαβάρα, Βεατρίκη Ντελιδάκη