Προηγούμενες μελέτες παρείχαν ευρήματα υπέρ της ύπαρξης δυσλειτουργίας της Θεωρίας του Νου (ΘτΝ) στη διπολική διαταραχή (ΔΔ), τόσο σε οξείες φάσεις της νόσου όσο και στην ύφεση. Ωστόσο, εμμένοντα υποκλινικά συμπτώματα και συνυπάρχοντα ελλείμματα άλλων νοητικών λειτουργιών αποτελούν πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες των μελετών αυτών. Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη προοπτική μελέτη με σκοπό να εκτιμήσει την επίδραση της ύφεσης στη ΘτΝ σε ασθενείς με ΔΔ, συνεξετάζοντας άλλες νοητικές λειτουργίες. Η ΘτΝ αξιολογήθηκε σε 29 ασθενείς με ΔΔ τύπου Ι κατά τη διάρκεια επεισοδίου και κατά την ύφεση της συμπτωματολογίας, καθώς και σε 29 υγιείς συμμετέχοντες. Οι δύο ομάδες εναρμονίστηκαν με αντιστοιχία ένας-προς-έναν ως προς το φύλο, την ηλικία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Χρησιμοποιήθηκαν τρεις δοκιμασίες ΘτΝ με διαφορετικά επίπεδα πολυπλοκότητας: Δοκιμασία Εσφαλμένης Πεποίθησης Πρώτης Τάξης (First Order False Belief Task), Δοκιμασία υπαινιγμού (Hinting Task) και Δοκιμασία αναγνώρισης ατοπήματος (Faux Pas Recognition Test). Αξιολογήθηκαν παράλληλα με συστοιχία νευροψυχολογικών δοκιμασιών το γενικό νοητικό δυναμικό, η μνήμη εργασίας, η προσοχή, η ταχύτητα επεξεργασίας, η λεκτική μνήμη και μάθηση, και οι εκτελεστικές λειτουργίες. Χορηγήθηκαν στους ασθενείς οι κλινικές κλίμακες: Ηamilton Rating Scale for Depression, Young Mania Rating Scale, Brief Psychiatric Rating Scale και GAF. Οι διαφορές μεταξύ των ασθενών –σε οξεία φάση και σε ύφεση– και της ομάδας ελέγχου στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες, ελέγχθηκαν με τη δοκιμασία οne-way ANOVA με post hoc Bonferroni διορθώσεις. Η επίδραση των άλλων νοητικών δυσλειτουργιών στα ελλείμματα των ασθενών σε δοκιμασίες ΘτΝ ελέγχθηκε μέσω γενικών γραμμικών μοντέλων. Οι ασθενείς εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερη επίδοση σε όλες τις δοκιμασίες ΘτΝ κατά την οξεία φάση σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (τιμές p από 0,001 έως 0,014). Ωστόσο, τα ελλείμματα της ΘτΝ δεν διατηρήθηκαν κατά την ύφεση, παρά μόνο η χαμηλή επίδοση των νορμοθυμικών ασθενών στο Faux Pas (p=0,001). Επιπλέον, τόσο κατά τη διάρκεια των επεισοδίων όσο και κατά τη νορμοθυμία βρέθηκε δυσλειτουργία στη λεκτική μνήμη και μάθηση (p<0,001) και την οπτικοχωρική μνήμη εργασίας (p<0,001), σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Χαμηλότερες επιδόσεις στην άμεση μνήμη (p=0,026) και τις εκτελεστικές λειτουργίες (p=0,001) βρέθηκαν μόνο κατά τα επεισόδια της νόσου. Οι διαφορές στο Faux Pas δεν παρέμειναν στατιστικά σημαντικές, όταν συνεκτιμήθηκε η επίδραση της λεκτικής μνήμης και της οπτικοχωρικής μνήμης εργασίας. Η μειωμένη επίδοση των ασθενών στις υπόλοιπες δοκιμασίες ΘτΝ στα επεισόδια δεν παρέμεινε στατιστικά σημαντική όταν συνεκτιμήθηκαν άλλες νοητικές λειτουργίες στις οποίες οι ασθενείς εμφάνισαν έλλειμμα στα επεισόδια. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η δυσλειτουργία της ΘτΝ στη ΔΔ σχετίζεται με τα συναισθηματικά συμπτώματα και είναι πιθανότερο να αντανακλά υποκείμενα ελλείμματα άλλων νοητικών λειτουργιών παρά να αντιπροσωπεύει ένα σταθερό χαρακτηριστικό της διαταραχής.

Λέξεις ευρετηρίου: Θεωρία του Νου, κοινωνική νόηση, νοητική δυσλειτουργία, διπολική διαταραχή, ύφεση.

Ν. Ιωαννίδη, Γ. Κωνσταντακόπουλος, Δ. Σακκάς, Π. Ουλής ✝  (σελίδα 17) - Πλήρες άρθρο (Αγγλικά)