Η φαρμακολογία που σχετίζεται με διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στη δράση των ψυχοτρόπων ουσιών αποτελεί έναν πρόσφατο τομέα έρευνας. Τα δύο φύλα διαφέρουν σε αρκετές παραμέτρους της φαρμακοκινητικής των ουσιών, γεγονός που υπαινίσσεται και πιθανή διαφοροποίηση της φαρμακοδυναμικής τους. Οι περισσότερες ψυχοτρόπες ουσίες λαμβάνονται από το στόμα και η απορρόφησή τους συντελείται στο λεπτό έντερο. Στις γυναίκες, η αιματική ροή στα σπλαγχνικά όργανα καθώς και η έκκριση του γαστρικού οξέος είναι μειωμένες επηρεάζοντας την απορρόφηση. Το σχετικά μικρότερο βάρος, η μικρότερη επιφάνεια σώματος, και το μεγαλύτερο ποσοστό λιπώδους ιστού των γυναικών επηρεάζει πάλι την κατανομή. Η κάθαρση και αποβολή των ουσιών από τους νεφρούς είναι μειωμένες και ο ηπατικός μεταβολισμός διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στις πιθανές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο φύλων που συνδέονται με διακυμάνσεις στη φαρμακοκινητική και στη βιοδιαθεσιμότητα των ψυχοτρόπων ουσιών θα πρέπει να συνυπολογισθούν και οι ιδιαίτερες φυσιολογικές παράμετροι του γυναικείου οργανισμού όπως είναι ο καταμήνιος κύκλος, η εγκυμοσύνη, η λοχεία, η λήψη αντισυλληπτικών και συνθετικών ορμονών υποκατάστασης. Σε όλες αυτές τις ιδιαίτερες γυναικείες καταστάσεις παρατηρούνται διακυμάνσεις στη λειτουργία των νεφρών, του καρδιαγγειακού και του ανοσοποιητικού συστήματος που επηρεάζουν ανάλογα τη δράση των ψυχοτρόπων ουσιών στους νευρομεταβιβαστές, στον αριθμό και ευαισθησία των υποδοχέων, αλλά και γενικότερα στον μεταβολισμό. Μέχρι το 2001 η συμμετοχή των γυναικών στις κλινικές φαρμακολογικές μελέτες ήταν μικρή έως ανύπαρκτη, παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι καταναλωτές του μεγαλύτερου μέρους της ψυχοτρόπου αγωγής και λαμβάνουν συχνότερα και περισσότερα ψυχοτρόπα, καθώς και περισσότερες πολλαπλές αγωγές απ’ ό,τι οι άνδρες. Τα αποτελέσματα από μελέτες που έχουν γίνει μόνο σε άνδρες αποτελούν τις σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες χωρίς να έχουν ληφθεί υπόψη οι ιδιαιτερότητες του γυναικείου οργανισμού. Πρέπει να τονισθεί ότι οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα και βραδύτερη κάθαρση φαρμάκων σε σύγκριση με τους άνδρες, έτσι ώστε βέλτιστες δόσεις για τους άνδρες τις περισσότερες φορές να είναι σχετικά υψηλές για τις γυναίκες. Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες φαίνεται ότι απαντούν ικανοποιητικά σε μικρότερες δόσεις αντικαταθλιπτικών, αντιψυχωσικών και βενζοδιαζεπινούχων, ενώ σε ορισμένες περιόδους του καταμήνιου κύκλου μπορεί να χρειάζονται αλλαγή της αγωγής με λήψη υψηλότερων δόσεων. Από την άλλη πλευρά φαίνεται ότι αναπτύσσουν διπλάσιες ανεπιθύμητες ενέργειες και εντονότερες παρενέργειες από την ψυχοτρόπο αγωγή. Παρόλο, που η έκταση της κλινικής σημαντικότητας των αναφερόμενων διαφορών μεταξύ των δύο φύλων στη λήψη της ψυχοτρόπου αγωγής παραμένει σε αρκετά σημεία ανεξερεύνητη, είναι σημαντικό ο κλινικός ιατρός να γνωρίζει τις μέχρι σήμερα διαπιστούμενες διαφορές προκειμένου να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στην προτεινόμενη αγωγή.

Λέξεις ευρετηρίου: Ψυχοτρόπα φάρμακα, φαρμακοκινητική, φαρμακοδυναμική, διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. 

Ι.Δ. Μπεργιαννάκη, Π. Κωστάρας (σελίδα 118) - Πλήρες άρθρο