Η διαταραχή σωματικής δυσμορφίας (ΔΣΔ) χαρακτηρίζεται από υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με ένα φανταστικό ή αδιόρατο από άλλους ελάττωμα της εξωτερικής του εμφάνισης και οδηγεί σε σημαντική δυσφορία και λειτουργική έκπτωση. Οι γνωσιακές-συμπεριφορικές και νευροβιολογικές ομοιότητες της ΔΣΔ με την Iδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) έχουν οδηγήσει στην ένταξή της στη νεοσυσταθείσα στο DSM-5 διαγνωστική κατηγορία των σχετιζόμενων με την ΙΨΔ διαταραχών. Η παρούσα ανασκόπηση παρουσιάζει τα ευρήματα των πιο πρόσφατων νευροαπεικονιστικών και νευροψυχολογικών μελετών και τη σύνδεσή τους με τα κλινικά χαρακτηριστικά της ΔΣΔ. Οι μελέτες απεικόνισης έχουν αναδείξει αυξημένο όγκο λευκής ουσίας και ασυμμετρία κερκοφόρου πυρήνα σε ασθενείς με ΔΣΔ, ευρήματα που είναι συμβατά με το μοντέλο εντόπισης των διαταραχών του ψυχαναγκαστικού φάσματος στο ραβδωτό σώμα. Επίσης έχουν αναδείξει ελλείμματα αιμάτωσης σε πρόσθιες-έσω κροταφικές και ινιακές περιοχές αμφοτερόπλευρα και ασύμμετρη αιμάτωση στους βρεγματικούς λοβούς. Επιπλέον, η συσχέτιση μεταξύ σοβαρότητας των συμπτωμάτων της ΔΣΔ και του όγκου της αριστερής κάτω μετωπιαίας έλικας αντανακλά τον βαθμό στον οποίο οι ασθενείς επεξεργάζονται με αναλυτικό τρόπο την όψη του εαυτού τους και των άλλων στην καθημερινότητά τους, υπογραμμίζοντας ουσιαστικά τα συμπτώματά τους. Τέλος, η θετική συσχέτιση μεταξύ όγκου της δεξιάς αμυγδαλής και σοβαρότητας συμπτωμάτων σηματοδοτεί την παθολογική λειτουργία κυκλωμάτων φόβου, υπερεπαγρύπνηση και αυξημένη ευαισθησία σε κοινωνικές συνθήκες. Από τις νευροψυχολογικές μελέτες φαίνεται ότι οι ασθενείς με ΔΣΔ χαρακτηρίζονται από ελλείμματα σε στρατηγική οργάνωση, μάθηση και ελεύθερη ανάκληση μετά από μικρή ή μεγάλη χρονοκαθυστέρηση. Τα ελλείμματα στην εκτελεστική λειτουργία αφορούν στη χωρική μνήμη εργασίας και την επακόλουθη ταχύτητα σκέψης, καθώς και τη μειωμένη ικανότητα σχεδιασμού υψηλότερου επιπέδου. Οι οργανωτικές στρατηγικές των ασθενών με ΔΣΔ εστιάζουν σε λεπτομέρειες και όχι σε γενικά, ολιστικά χαρακτηριστικά ομαδοποίησης. Συγκεκριμένα χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες στην οπτική επεξεργασία λεπτομερειών και συνόλου, ανακριβή επεξεργασία συνολικών στοιχείων, και μειωμένη ευελιξία στην αλλαγή οπτικής προσοχής μεταξύ συνολικών και μερικών γνωρισμάτων. Ακόμη, οι ασθενείς με ΔΣΔ εμφανίζουν ελλείμματα στην αναγνώριση συναισθηματικών εκφράσεων του προσώπου και συγκεκριμένα στην αναγνώριση εκφράσεων αηδίας, τις οποίες (όπως και άλλες) τείνουν να παρερμηνεύουν ως εκφράσεις θυμού. Η πτωχή εναισθησία και οι ιδέες αναφοράς, συχνές στη ΔΣΔ, θα μπορούσαν να σχετίζονται με την τάση των ασθενών να ερμηνεύουν εκφράσεις του προσώπου ως θυμωμένες. Τα παραπάνω ευρήματα στοιχειοθετήθηκαν περαιτέρω από μελέτες συνδυασμού νευροψυχολογίας και απεικόνισης. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη ενεργοποίη- ση του αριστερού ημισφαιρίου για χαμηλής και κανονικής χωρικής συχνότητας εικόνες και η ανώμαλη ενεργοποίηση της αμυγδαλής για υψηλής και χαμηλής συχνότητας δοκιμασίες υπονοούν ότι στη ΔΣΔ κυριαρχεί η λεπτομερειακή κωδικοποίηση και ανάλυση. Τα άτομα με ΔΣΔ μάλλον αντιλαμβάνονται τις λεπτομέρειες αλλά αδυνατούν να τις εντάξουν σε ένα γενικό, ολιστικό πλαίσιο.

Λέξεις ευρετηρίου: Διαταραχή σωματικής δυσμορφίας, νευροανατομία, νευροψυχολογία.

Κ. Τάσιος, Ι. Μιχόπουλος (σελίδα 242) - Πλήρες άρθρο (Αγγλικά)